博物馆里过大年:参观者排长队热情不减
![]() | Б?л бет – ?аза?ша Уикипедияны? ережелер? мен н?с?ауларыны? б?р б?л?г?. Осында бер?лген ережелерге с?йен???з. Бетт? ??деуд?? алдында кел?с?мге с?йкес ?згертулер енг?з?лген?н ?ада?ала?ыз. К?м?н тудыратын жа?дайда форумда немесе тал?ылау бет?не жазып тал?ыла?ыз. |
![]() | Б?р с?збен айт?анда: Ма?алаларды ?аза? т?л?нде с?йлейт?н о?ырмандар?а т?с?н?кт?, белг?л?, м?мк?нд?г?нше сен?мд? дерекк?здерге с?йен?п ата?ан ж?н. |
Ма?алаларды? аталуы — б?л энциклопедиялы? ж?не ?ылыми стильге, Уикипедия ?йымыны? ?станымдарына ба?ынатын Уикипедияда?ы ма?алаларды атау н?с?алы?тар жиынты?ы.
Ма?алаларды атауда?ы ерекшел?к ережелерге с?йкес сен?мд? дерекк?здерге нег?здел?п, барлы? о?ырмандар?а т?с?н?кт?, белг?л? ж?не м?мк?нд?г?нше ?ртект? ет?п атауында. Сонымен ?атар м?ндай ма?алалар?а жасал?ан с?лтемелер ?арапайым ж?не интуитивт? болу керек.
Жалпы
К?пш?л?к ма??лда?ан атаулар
Уикипедия б?рыннан ?алыптас?ан атаулар?а жа?адан ?згер?с енг?зет?н орын емес. Мысалы, Техас штатын Тексас деп атау ?ател?к, себеб? Техас штатыны? атауы к?пш?л?к ?аза? т?лд? ?ауым ?олданысында ж?не ?алыптас?ан атауларды? б?р?.
?ыс?артыл?ан атаулар
?р?птер регистр?
Техникалы? тежеулерге байланысты ма?аланы? атауында?ы б?р?нш? с?з ?р?ашан бас ?р?ппен жазылады. Егер ма?аланы? атауы к?ш? ?р?птен басталса, ма?аланы? бас жа?ына {{lowercase}}
?лг?с?н ?осу керек. Мысалы, iPhone
Ескерту: Грект?? к?ш? ?р?п?мен жазыл?ан ма?аланы? атауында?ы грек ?рп? сол ?алпында (к?ш? ?рп?) ?алу керек.
С?здерд?? орынды рет? ж?не айдат?ыштар
Ма?аланы атауда с?здерд?? орынды рет?н ?олдану ?ажет: мысалы, Дипломатиялы? д?реже (Д?реже дипломатиялы? емес). Егер ма?аланы? к?п ?олданылатын ?зге атаулары болса онда нег?зг? ма?ала?а ба?ыттау керек.
Жекеше т?р, атау септ?г?
Ма?алаларды? атаулары жекеше т?рде, атау септ?г?нде жазылуы ти?с. Тек ?ана т?мендег?дей жа?дайда ?ана ереже б?зылуы м?мк?н:
- Егер ма?аланы? к?пше т?рдег? атауы к?пш?л?кпен ма??лда?ан болса;
- Грамматикалы? т?р?ыдан м?мк?н болмаса;
- Ма?ына жекеше т?рде ?олданылмаса, мысалы Т?рк? т?лдер?;
- Егер б?р-б?р?мен ?зара байланыс?ан орта? т?с?н?к болса, мысалы Металдар, с?т?орект?лер.
На?тылау
Егер б?р терминн?? б?рнеше ма?ынасы бар болса, с?йкес ма?алалар т?с?нд?рмес?мен аталынады: с?зден со? бос орын ?ойылады, ал ай?ындаушы с?з жа?ша?а алынып, к?ш? ?р?ппен жазылады.
Жа?ша ?ш?не ай?ындаулар мына жа?дайда бер?лед?:
- Жал?ы ес?мн?? б?рнеше ма?ынасы болса;
- терминн?? ?р-т?рл? салада б?рнеше т?с?нд?рмес? бар болса;
- осы?ан ??сас бас?а жа?дайларда.
Егер терминн?? ма?ыналарды? б?р? ке? тарал?ан ж?не ке? ?олданыста болса, ережеге с?йкес ма?ала атауы жа?ша?а алынбастан бер?лед?. Дегенмен Уикипедияда ма?алаларды ??деуде осы ережелерге ба?ынбайтын ж?йттер бар. Б?лар б?р?нш?ден б?регейленд?ру т?с?н?г?нен пайда бол?ан. Олар:
- ?р?ашан аны?тамасымен бер?лед?;
- Мекеме атауы, егер оны? мекеме екен?н б?лд?рет?н на?ты белг?с? болмаса, Мысалы: Азат (партия).
- Сандар туралы ма?ала, мысалы: 1 (сан), Пи (сан).
- Егер жай ?ана ай?ындау жетк?л?кс?з бол?ан жа?дайда (мысалы, б?рдей атау?а ие ек? ?зен бар, т?рл? мемлекетте немесе айма?тарда), ?т?р ар?ылы ?осымша ай?ындау ?олданылады. Мысалы, Комсомольская (метро стансасы, Сокольний сызы?ы), Комсомольская (метро стансасы, Кольцевая сызы?ы).
Омонимд?к ма?алаларды? басына {{ма?ына}} ?лг?с? к?мег?мен б?рнеше ма?ыналарды шешу бет?не с?лтеме бер?лед?.
Жеке жа?дайлар
Т?л?а ес?мдер?
Уикипедияда биографиялы? ма?алалар Аты ?кес?н?? аты Тег? немесе Аты Тег? форматында бер?лед? (сен?мд? дерекк?здердег? аталуына байланысты).
Т?л?а аты-ж?н? толы? жазылса о?ан Аты Тег? бет?н ба?ыттау ?ажет немесе кер?с?нше.
К?не Римд?ктерге арнал?ан биографиялы? ма?алалар Praenomen Nomen Cognomen Agnomen п?ш?н?нде аталынады. Agnomen барлы? римд?ктерде болма?анды?тан, ес?мдерд?? т?келей т?рт?б? са?талынады. Мысалы: Гай Юлий Цезарь. Б?л кей?пкерд?? к?ндел?кт? ес?мдермен редирект ??р?ан абзал (мысалы, Юлий Цезарь -> Гай Юлий Цезарь).
?ытай ес?мдер? атаулары Тег? Аты рет? бойынша жазылуы ти?с, ?йткен? м?ндай т?рт?п ?ытай ес?мдер? ?ш?н т?келей болып саналады. Мысалы, Мау Зыдо? (?Мау? — тег?, ?Зыдо?? — ес?м?). М?ндай ережелер корей ж?не вьетнам ес?мдер?не де ?атысты.
Географиялы? нысан
Егер С?з жазайын деген ?зенн??, к?лд?? немесе бас?а да таби?и жерд?? б?регей атауы болса, ма?аланы сол атаумен ?алдыры?ыз. Мысалы: Байк?л (Байк?л к?л? немесе Байк?л (к?л) емес).
Егер географиялы? нысанны? атауымен бас?а зат атал?ан болса, онда екеу?н?? ?айсысы танымал ?р? ма?ыздыра? екен?н шешу керек, содан кей?н онша ма?ызды емес деп таныл?ан нысан?а ай?ындау ?ою керек.
Ба?дарламалау т?л?
Ба?дарламалау т?лдер?н?? ма?алалары т?пн?с?а атауыман аталынады (мысалы, Java, C#, .NET). Ал ?аза? т?лд? атауын (кирилица) ба?ытта?ан абзал.
Алайда, ?аза?ша?а немесе кириллица?а ?згерт?лген атауы т?пн?с?асына ?ара?анда к?п ?олданылатын болса (?аза? т?лд? ?ауым ?ш?н) солай ?алдыру керек(мысалы, Алгол, Фортран).
Музыкалы? туынды
Музыкалы? туынды туралы ма?алалар к?пш?л?к ма??лда?ан атаумен аталу керек. Егер м?ндай атаумен б?рнеше шы?арма атал?ан болса, жа?ша ?ш?не композиторды? тег?н к?рсет???з, мысалы, № 6 Симфония (Малер). Номерд? белг?леу ?ш?н № белг?с?н ?олданы?ыз, одан кей?н бос орын ?алдыры?ыз.
Егер ?номерл?? туындыны? альтернативт? атауы (?Лунная соната?) бар болса, онда оны ?номерленген? атауына ба?ытта?ыз.
Спортты? турнирлер
Спортты? турнирлерд? атауда келес? ережелерд? ?стан?ан ж?н:
- Ма?аланы? атауы келес? мысал?а балама болу керек: ??йелдер командасы арасында?ы футболдан ?лем чемпионаты 2006/2007? немесе ?Футболдан ?лем чемпионаты 2006/2007 (?йелдер)?.
- Егер аталмыш спорт т?р?нен жарыс белг?л? б?р жыныс ?атысушылары арасында ?тпесе, жынысын к?рсетпесе де болады.
- Мысал: ?К?ркем гимнастика бойынша Испания чемпионаты 1895?
- Бас?а жа?дайды? б?р?нде жынысын к?рсету ?сынылады. ?йелдер мен еркектерге арнал?ан жеке лигасы бар жарыс атауы б?л ережеге ба?ынбайды.
- Мысалы: ?NBA 2006/2007 маусымы? немесе ?WNBA 2006 маусымы?.
- Атауда жылдар т?к ?и?аш сызы? ар?ылы б?л?нед?, алайда м?т?нн?? ?з?нде балама н?с?алар ?олданыл?ан болуы м?мк?н: ?ыс?аша т?рде (2006/07) немесе ?зын сызы?ша ар?ылы (2006—2007). Сонымен ?атар дефис пен сызы?ша?а ба?ыттау ??ру ?сынылады.
?лг?лер мен санаттар
- К?б?не навигациялы? ?лг?лерд?? атауы к?пше т?рде бер?лед?, мысалы {{?аза?стан ?алалары}}. Алайда барлы? элементт? ?амтитын б?ры??ай т?с?н?к жекеше т?рде ?олданылуы м?мк?н, мысалы {{К?н ж?йес?}}.
- Санаттарды? да атаулары к?пше т?рде бер?л?п, осы ережеге ба?ынуы ти?с, мысалы: ?Санат:?алалар? (??ала? емес), сонымен ?Санат:?ала? деген санат та бола алады, б?ра? ол белг?л? б?р ?алалар ?ш?н емес, ?ала?а ?атысты т?с?н?ктерде ?ана ?олданылуы ти?с. Мысалы – елорда, к?ше, урбанистика т.б.
|